Tekst źródłowy strony Przechodni

{{dobre hasło|pl}}
== przechodni ({{język polski}}) ==
[[Plik:Interior view of living room south wall, with writing desk and cabinets - High Island Bridge Tender's Station, Residence, State Highway 124 Crossing of Mud Bayou, High Island, HABS TEX,84-HISL.V,1A-10.tif|thumb|[[pokój]] przechodni (1.1)]]
{{ilustracja-języka|[[niektóry|niektóre]] [[czasownik]]i przechodnie (1.7) [[w]] [[język]]u [[polski]]m|[[bić]], [[docenić]], [[doganiać]], [[dokończyć]], [[dokonywać]], [[łapać]], [[namalować]], [[nieść]], [[odebrać]], [[otruć]], [[połączyć]], [[przysłać]], [[zauważyć]]}}
[[Plik:Street scene, crowd walking LCCN2016892097.jpg|thumb|[[grupa]] przechodnich (2.1)]]
{{wymowa}}
: {{IPA3|pʃɛˈxɔdʲɲi}}, {{AS3|pšeχ'''o'''dʹńi}}, {{objaśnienie wymowy|ZM|BDŹW}}
: {{audio|LL-Q809 (pol)-Olaf-przechodni.wav}}
{{znaczenia}}
''przymiotnik relacyjny''
: (1.1) [[taki]], [[przez]] [[który]] [[się]] [[przechodzić|przechodzi]]
: (1.2) [[otrzymywać|otrzymywany]] [[kolejno]] [[przez]] [[różny|różne]] [[osoba|osoby]]
: (1.3) [[mieć|mający]] [[nie]] [[trwać]] [[stale]]; [[taki]], [[który]] [[zakończyć się|się zakończy]]
: (1.4) [[być|będący]] [[etap]]em [[pewien|pewnego]] [[proces]]u [[między]] [[jego]] [[początek|początkiem]] [[a]] [[koniec|końcem]]
: (1.5) [[wędrować|wędrujący]] [[z]] [[jedno|jednego]] [[miejsce|miejsca]] [[w]] [[inny|inne]], [[mieć|niemający]] [[stały|stałego]] [[miejsce|miejsca]] [[pobyt]]u
: (1.6) {{przest}} [[mieć|mający]] [[przebywać]] [[tymczasowo]] [[w]] [[jakiś|jakimś]] [[miejsce|miejscu]]
: (1.7) {{gram}} [[o]] [[czasownik]]u: [[posiadać|posiadający]] [[forma|formy]] [[strona bierna|strony biernej]]
: (1.8) {{mat}} {{log}} [[o]] [[relacja|relacji]]: [[taki]], [[że]] [[jeśli]] [[zachodzić|zachodzi]] [[dla]] [[para|pary]] <math>(x,y)</math> [[oraz]] [[para|pary]] <math>(y,z)</math>, [[to]] [[zachodzić|zachodzi]] [[również]] [[dla]] [[para|pary]] <math>(x,z)</math>
''rzeczownik, rodzaj męskoosobowy''
: (2.1) {{przest}} [[osoba]] [[iść|idąca]] [[chodnik]]iem [[lub]] [[ulica|ulicą]]
''{{forma rzeczownika|pl}}''
: (3.1) {{D}} ''i'' {{B}} {{lm}} ''od'' [[przechodzień]]
''{{forma przymiotnika|pl}}''
: (4.1) {{M}} ''i'' {{W}} {{lm}} {{mos}} ''od'' [[przechodny]]
{{odmiana}}
: (1.1-8) {{odmiana-przymiotnik-polski|brak}}
: (2.1) {{odmiana-rzeczownik-polski
|Mianownik lp = przechodni
|Dopełniacz lp = przechodniego
|Celownik lp = przechodniemu
|Biernik lp = przechodniego
|Narzędnik lp = przechodnim
|Miejscownik lp = przechodnim
|Wołacz lp = przechodni
|Mianownik lm = przechodni
|Dopełniacz lm = przechodnich
|Celownik lm = przechodnim
|Biernik lm = przechodnich
|Narzędnik lm = przechodnimi
|Miejscownik lm = przechodnich
|Wołacz lm = przechodni
}}
{{przykłady}}
: (1.1) ''[[pokój|Pokój]], [[owszem]], [[być|jest]], [[ale]] [[przechodni]] [[i]] [[wspólny]] [[z]] [[gospodarz]]ami''<ref>{{NKJP|match_start=234|hash=e94fef77b971816823d126df7ca05849|pub_title=Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka|domain=#typ_nd|match_end=244|channel=#kanal_ksiazka|date=1995|authors=Jan Błoński}}</ref>.
: (1.2) ''[[jak|Jak]] [[zapowiadać|zapowiadają]] [[organizator]]zy [[comiesięczny]]ch [[rozgrywka|rozgrywek]] [[w]] [[tenis stołowy|tenisie stołowym]] [[zwycięzca|zwycięzcy]] [[poszczególny]]ch [[turniej]]ów [[otrzymać|otrzymają]] [[puchar]]y, [[który|które]] [[być|będą]] [[mieć|miały]] [[charakter]] [[puchar]]ów [[przechodni]]ch<ref>{{NKJP|autorzy=RS|tytuł_mag=Gazeta Poznańska|tytuł_art=Szukają młodych talentów|data=2003-01-09|hash=993572968d86e95ef82c80ce0a4019de|match_start=164|match_end=176}}</ref>.''
: (1.3) ''[[od|Od]] [[przewaga|przewagi]] [[wiatr]]ów [[jeden|jednych]] [[i]] [[drugi]]ch [[zależeć|zależy]] [[przechodni]] [[stan]] [[pogoda|pogody]] […]''<ref>''[https://polona.pl/item/encyklopedyja-powszechna-s-orgelbranda-t-9-pawliszczew-quod-libet,NjY0NzUyMDI/189/ Encyklopedyja powszechna S. Orgelbranda]'', t. 9, Pawliszczew–Quod libet, Warszawa 1875, s. 182.</ref>
: (1.4) ''[…] [[te]] [[łączenie|łączenia]] [[się]], [[jako]] [[z]] [[natura|natury]] [[lub]] [[zamiar]]u [[przechodni]]e [[i]] [[przygotowawczy|przygotowawcze]] [[do]] [[doskonały|doskonałego]] [[narodowy|narodowego]] [[zlanie|zlania]] [[się]], [[nie]] [[przedstawiać|przedstawiają]] [[dokładny|dokładnego]] [[wzór|wzoru]] [[federacja|federacji]] [[w]]e [[właściwy]]m [[znaczenie|znaczeniu]]<ref>Bolesław Limanowski, ''[https://polona.pl/item/stanislaw-worcell-zyciorys,ODk3NTcxNDE/461/ Stanisław Worcell: życiorys]'', Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”, Warszawa 1948, s. 456.</ref>.''
: (1.5) ''[[ankieta|Ankiety]] [[zawierać|zawierały]] [[pytanie|pytania]] [[o]] [[liczba|liczbę]] [[niedźwiedź|niedźwiedzi]] [[osiadły]]ch [[i]] [[przechodni]]ch […], [[stwierdzenie|stwierdzenia]] [[samica|samic]] [[z]] [[tegoroczny]]mi [[młody]]mi, [[znaleźć|znalezione]] [[gawra|gawry]] [[lub]] [[barłóg|barłogi]], [[stwierdzenie|stwierdzenia]] [[osobnik]]ów [[aktywny]]ch [[zima|zimą]], [[wyrządzić|wyrządzone]] [[szkoda|szkody]] [[itp.]]''<ref>{{NKJP|autorzy=Zbigniew Jakubiec|tytuł_mag=Studia Naturae|tytuł_art=Niedźwiedź brunatny Ursus arctos L. w polskiej części Karpat|data=2001|hash=f33b7df430ed4598b27ee01c43cc04e4|match_start=413|match_end=425}}</ref>
: (1.7) ''[[w|W]] [[język]]u [[angielski]]m [[niektóry|niektóre]] [[czasownik]]i [[móc|mogą]] [[bycie|być]] [[przechodni]]e [[lub]] [[nieprzechodni]]e – [[wszystko]] [[zależeć|zależy]] [[od]] [[to|tego]], [[co]] [[chcieć|chcemy]] [[przekazać]]<ref>{{źródło|tytuł=[http://mak.krakow.pl/2019/03/20/czasowniki-przechodnie-i-nieprzechodnie-w-jezyku-angielskim/ Czasowniki przechodnie i nieprzechodnie w języku angielskim]}}</ref>.''
: (1.8) ''[[nie|Nie]] [[być|jest]] [[przechodni]] [[stosunek]] [[ojcostwo|ojcostwa]], [[bo]] [[jeśli]] [[Adam]] [[być|jest]] [[ojciec|ojcem]] [[Bolesława]], [[a]] [[Bolesław]] [[ojciec|ojcem]] [[Czesława]], [[to]] [[na]] [[pewno]] [[nieprawda]], [[że]] [[Adam]] [[być|jest]] [[ojciec|ojcem]] [[Czesława]]<ref>{{NKJP|autorzy=Zygmunt Ziembiński|tytuł_pub=Logika praktyczna|data=1958|hash=d7bf0622834071354bddb564a8da5c77|match_start=570|match_end=580}}</ref>.''
: (2.1) ''[[przed|Przed]] [[kościół|kościołem]] [[święty|Ś]]. [[Jana]] [[w]] [[warszawa|Warszawie]] [[siedzieć|siedziało]] [[dwa|dwóch]] [[żebrak]]ów; [[on|ich]] [[wiek]] [[i]] [[kalectwo]] [[wzbudzać|wzbudzały]] [[litość]] [[w]] [[przechodni]]ch<ref>Paulina Wilkońska, ''[https://polona.pl/item/wies-i-miasto-obrazy-i-powiesci-cz-1,MzAyNTYyNA/62/ Wieś i miasto: obrazy i powieści]'', tom I, wyd. G. L. Glücksberg, Warszawa 1841, s. 117.</ref>.''
{{składnia}}
{{kolokacje}}
: (1.1) przechodni [[pokój]] • przechodnia [[brama]]
: (1.2) przechodni [[proporzec]] / [[puchar]] • przechodnia [[nagroda]] / [[statuetka]] • przechodnie [[trofeum]]
: (1.3) [[stan]] przechodni
: (1.5) [[gatunek]] / [[osobnik]] przechodni
: (1.7) [[czasownik przechodni]] • {{przest}} [[słowo przechodnie]]
: (1.8) [[relacja przechodnia]] • [[stosunek przechodni]]
{{synonimy}}
: (1.3) [[przejściowy]]
: (1.4) [[przejściowy]]
: (1.6) {{neutr}} [[wędrowny]]
: (1.7) [[tranzytywny]]
: (1.8) [[tranzytywny]]
: (2.1) {{neutr}} [[przechodzień]]
{{antonimy}}
: (1.7) [[intranzytywny]], [[nieprzechodni]]
: (1.8) [[atranzytywny]], [[przeciwprzechodni]]
{{hiperonimy}}
: (1.5) [[wędrowny]]
{{hiponimy}}
{{holonimy}}
{{meronimy}}
{{pokrewne}}
: {{rzecz}} [[przechodzenie]] {{n}}, [[przechodka]] {{ż}}, [[przechadzka]] {{ż}}, [[przechód]] {{ż}}, [[przechodniość]] {{ż}}, [[przejście]] {{n}}, [[przechodzień]] {{m}}
: {{czas}} [[przechadzać się]], [[przechodzić]] {{ndk}}, [[przejść]] {{dk}}
{{frazeologia}}
{{etymologia}}
: {{etymn|pol|przechodzić|-ni}}
: w znaczeniu (1.7) zapożyczenie semantyczne z {{etym2|łac|transitivus|trānsitīvus}}<ref>{{WSJPonline|hasło=czasownik przechodni|id=83341}}</ref>
{{uwagi}}
{{tłumaczenia}}
* angielski: (1.7) [[transitive]]; (1.8) [[transitive]]
* baskijski: (1.7) [[iragankor]]
* baszkirski: (1.7) [[күсемле]]
* białoruski: (1.7) [[пераходны|перахо́дны]]
* bułgarski: (1.7) [[преходен]], [[транзитивен]]
* czeski: (1.3) [[přechodný]]; (1.7) [[přechodný]], [[tranzitivní]]
* dolnołużycki: (1.1) [[pśechodny]]; (1.3) [[pśechodny]]; (1.7) [[transitiwny]]
* duński: (1.7) [[transitiv]], [[indvirkende]]
* esperanto: (1.1) [[transira]]; (1.7) [[transitiva]], [[transira]]
* górnołużycki: (1.3) [[přechodny]]; (1.7) [[přechodny]], [[transitiwny]]
* hiszpański: (1.7) [[transitivo]]
* kataloński: (1.7) [[transitiu]]
* litewski: (1.1) [[pereinamas]], [[pereinamasis]]; (1.2) [[pereinamas]]
* macedoński: (1.3) [[преоден]]; (1.4) [[преоден]]; (1.7) [[преоден]], [[транзитивен]]
* niemiecki: (1.7) [[transitiv]]
* nowogrecki: (1.7) [[μεταβατικός]]
* rosyjski: (1.4) [[переходный|перехо́дный]]; (1.7) [[переходный|перехо́дный]]
* rumuński: (1.1) [[interconectat]]; (1.7) [[tranzitiv]]
* serbski: (1.7) [[прелазан]], [[транзитиван]]
* słowacki: (1.3) [[prechodný]]; (1.4) [[prechodný]]; (1.7) [[prechodný]]
* słoweński: (1.1) [[prehoden|prehóden]]; (1.3) [[prehoden|prehóden]]; (1.7) [[prehoden|prehóden]]
* turecki: (1.7) [[geçişli]]
* ukraiński: (1.2) [[перехідний|перехідни́й]]; (1.3) [[перехідний|перехідни́й]]; (1.4) [[перехідний|перехідни́й]]; (1.5) [[перехідний|перехідни́й]]; (1.7) [[перехідний|перехідни́й]]
* węgierski: (1.7) [[tárgyas]]
* włoski: (1.7) [[transitivo]]
{{źródła}}
<references />